 |
Het weversgilde van Workum. |
|
|
Meerdere malen is aan Warkums Erfskip de vraag gesteld: “Was er een weversgilde in Workum?” of “Er is wel een el, maar is over de oorsprong nog meer bekend?” |
|
|
Voor onderzoek is tijd nodig, weten waar je zoeken moet, en vooral interesse in het onderwerp. |
|
|
De onderzoekers hebben zo hun eigen voorkeuren. Wil je een bepaald onderwerp onderzocht hebben, dan is het vaak moeilijk daar een vrijwilliger voor te vinden. Hierdoor moet een onderzoek worden uitbesteed en zoiets kost geld. Misschien heeft de geur en de status van de volders tot nu toe de onderzoekers afgeschrikt. |
|
|
Toch is er in dit afgelopen najaar (2004) weer wat boven tafel gekomen, wat al die tijd gewoon in het archief van het stadhuis ligt. Navraag bij onderzoekers heeft vruchten afgeworpen. In het boek van de heren W.H. Keikes en Mr. H.T. Obreen over “Workum, inventaris der archieven”, wordt het weversgilde genoemd onder het archief van het St. Josefgilde. (blz. 161 en 264). |
|
|
blz.161: |
|
|
…b. omtrent (het gilde van) wevers van linnen en wollen (stoffen) zie inv. Workum nr. 176 d.j. 1662, vgl. de wevers, wier tegenstand tegen belastingen in 1539 aanleiding gaf tot vervanging van de brede gemeente door een 24-tal gezworenen, genoemd in inv. Workum nr.1 |
|
|
Inv.nr 176 vermeldt ook snijders en droogscheerders. d.j. 1630 |
|
|
blz. 264: |
|
|
…1539 december 29. Kaerle (Karel de vijfde) keyser van Romen, heer van Vrieslant ect., overwegende de bezwaren door burgemeesteren, scepenen en rade de stadt van Worcom in Vrieslant aangevoerd tegen vergaderingen der gemeente, die ter behandeling van brieven van zijn majesteit en zijn stadhouder in belasting – en andere spoedeisende zaken door de verspreide bewoning niet vlug genoeg bijeengeroepen kan worden en die, wanneer ze vergaderd is, bemoeilijkt wordt door schreeuwen van onverstandige wevers, pelsers en dergelijke grove mensen, stelt vast, dat in plaats daarvan de burgemeesteren, schepenen en raad aldaar jaarlijks vier en twintig mannen, de nutste en bekwaamste, tot hun raad kiezen, roepen en beëdigen. |
|
|
Er blijkt een stapeltje documenten in het archief van het raadhuis van Workum te liggen, geschreven in het Midden Nederlands. Deze documenten wachten dus op een gedegen vertaalslag. In de hoop dat ze een aantal leuke geheimen prijs geven, over het weversgilde in Workum. |
|
|
Joan Kok-Pfauth |
|
|
2004 |
|
|
Bronvermelding: |
|
|
” Workum, inventaris der archieven” W.H. Keikes en Mr.H.T.Obreen.
|
|
|
Hoe wordt laken gemaakt! |
|
|
- De geschoren wol wordt aangevoerd in zakken of in stapels vachten. |
|
|
- De wol wordt van de vachten gestoken, verzameld en daarna gewassen. |
|
|
- Hierna komt de wol bij de smouter of smoutster en wordt ingevet. Dit proces is om de wol handzamer te maken bij het kaarden en spinnen. |
|
|
- Met een metalen kam of distel (kaardenbol) wordt de wol gekamd of gekaard. Waarna de wol naar de spinster kan. |
|
|
- De wol wordt gesponnen door vrouwen met een spinrok of spinnenwiel. De gesponnen wol wordt op haspels naar de wevers gebracht. |
|
|
- De wevers maken grote lappen textiel, die nog bros en luchtig zijn en ook nog niet waterafstotend. |
|
|
- Nu komen deze geweven lappen bij de volders terecht. De stof wordt in volkommen gedaan met water, aarde, boter en urine. Met blote voeten stampt de volder het mengsel in de textiel. Dit vieze ongeschoolde werk had tot gevolg dat de volders gemeden werden door andere beroepsgroepen. Rond 1370 besluit men in Leiden over te gaan op mechanisatie van het volders proces. Hamers die door waterkracht worden gedreven, nemen het werk over. Na dit proces is de stof samengeplet en vervilt, soepel geworden en gekrompen. De schering en inslag zijn niet meer te zien. |
|
|
- De lappen worden op houten ramen gespannen, iets uitgerekt en in de buitenlucht gedroogd. |
|
|
- Nu kunnen de lappen geïnspecteerd worden op kwaliteit en beschadigingen. Na reparatie en noppen ( vullen van de gaatjes) maken de scheerders de wol glad |
|
|
- De ververs geven de stof de gevraagde kleur. |
|
|
- Tenslotte wordt de stof gevouwen en is klaar voor de handel. |
|
|
Joan Kok-Pfauth |
|
|
2004 |
|
|
Bronvermelding: |
|
|
“Kroniek van Nederland”. Uitg. Agon Elsevier |
|
|
