|
|||||||||||||||||||
Een oude bekende.
|
|||||||||||||||||||
| In de zomer van 1877 vond te Leeuwarden in “Zijne Majesteits Paleis” de Historische Tentoonstelling van Friesland plaats. De tentoonstelling werd georganiseerd door het Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde, dat via correspondenten in vele Friese steden en dorpen het publiek opriep voorwerpen als bruikleen beschikbaar te stellen. Ook in Workum waren enige lokale prominenten* bereid om als correspondent hun plaatsgenoten tot medewerking te bewegen. Het leidde tot een aantal inzendingen, waaronder enige zilveren lepels. *De correspondenten voor Workum waren de heren H. Brandenburgh Jr. (gemeente-ontvanger), A.E. van Eerde (predikant), K. Tjebbes (notaris), R. Vermeulen J.G.zn. (hoofdonderwijzer) en T.S. Ybema (burgemeester). |
|||||||||||||||||||
Ter gelegenheid van de tentoonstelling werd een “Gids voor de Bezoekers der Historische Tentoonstelling van Friesland” uitgegeven, waarin o.a. op bladz. 172 t/m 176 een aanzienlijk aantal zilveren “Voorwerpen tot huiselijk gebruik” wordt vermeld. Zo worden enige tientallen zilveren geboorte-, huwelijks- en herinneringslepels genoemd, waaronder ook enige die beschikbaar waren gesteld door Workumer ingezetenen en voormalige ingezetenen.** In de Gids worden deze lepels vermeld aan de hand van de inscripties, die echter soms nogal summier worden weergegeven. Toch lukte het in vrijwel alle gevallen de achtergronden van de lepels in kwestie te plaatsen. Zo wordt op blz. 174 onder nr. 52 een lepel vermeld met de omschrijving: Hendrik Ruurdts, 1 Oct. 1783. Deze lepel is ingezonden door bruikleengever 1312; het betreft F. de Jong te Workum. Dankzij de website “Alle Friezen” heeft het niet veel moeite gekost de achtergronden van de genoemde personen te achterhalen. Bij “Hendrik Ruurdts” gaat het om Hendrik Ruurds Kuipers, geboren te Workum op 1 oktober 1783 als zoon van Ruurd Piers en Reinou Hendriks Kuipers. Op 28 juni 1807 huwde hij te Workum met Uilkje Douwes de Boer, en hij overleed te Workum op 4 september 1854, oud 70 jaar. Hij is een neef van de Workumer zilversmid Albert Hendriks Kuipers. Het echtpaar Hendrik Ruurds Kuipers en Uilkje Douwes de Boer kreeg 10 kinderen, waarvan er enige jong zijn overleden. Eén van de kinderen die in leven bleef is Janke Hendriks Kuipers. Zij werd geboren te Workum op 10 februari 1831 en huwde 7 september 1857 te Workum met Johannes Alles Bokma, die echter al op 28 juni 1863 overleed. Vervolgens huwde Janke Hendriks op 11 maart 1868 met de te Hindeloopen geboren Workumer houtzaagmolenaar Frans Tonis de Jong. Hij zal degene zijn die in 1877 de geboortelepel van zijn schoonvader inzond naar de tentoonstelling in Leeuwarden. Deze lepel zal op enig moment, mogelijk na het overlijden van haar vader, in het bezit van zijn vrouw gekomen zijn. De vele in de Gids uit 1877 genoemde lepels zijn sindsdien voor een aanzienlijk deel uit het zicht verdwenen. Enige lepels maken nu deel uit van de collectie van het Fries Museum, en een klein aantal andere zijn thans bekend als onderdeel van particuliere collecties. Het na lange tijd weer opduiken van één van de uit het zicht geraakte lepels gebeurt niet vaak, maar recent was dat wel het geval met de lepel van Hendrik Ruurds. Hoewel de lepel de tijd helaas niet ongeschonden is doorgekomen is het toch een interessante vondst omdat deze destijds onderdeel was van een voor Friesland belangrijke tentoonstelling. Daarnaast is het een mooie illustratie van de Friese zilveren-lepelcultuur die ook in Workum gebloeid heeft en de wijze waarop dergelijke lepels als familiebezit naar een volgende generatie werden doorgegeven.
Jan Schipper
September 2019
** De lepels van de Workumers Gerben Jans (Kingma, 1713-1781) en Gerben Jans (Kingma, 1770-1827 ) werden ingezonden door Mej. Engel Kingma te Bolsward. Het gaat om de lepels van haar vader en overgrootvader. Ook de lepels van haar moeder Sjutke Jaitzes (van der Zee, 1776-1857) en haar grootouders Jaitze Gorrits van der Zee en Rigtje Jetske Douwes, (gehuwd 6 november 1768) werd door haar ingezonden. In 1880 zond zij lepels in naar de Tentoonstelling van Kunstvoorwerpen in Vroegere Eeuwen uit edele metalen vervaardigd. Gehouden door de Maatschappij Arti et Amicitiae te Amsterdam, 1880. |
 |
||||||||||||||||||
Materiële gegevens:
Zilveren sierlepel met De Hoop als steelbekroning.
Gestippelde inscriptie:
1783 Den 1
october is gebooren Hendrik Ruurds.
Meesterteken van Jan Groeneveld,
zilversmid te
Leeuwarden vanaf 1771, als zodanig actief tot 1794.
Daarna Keurmeester-Generaal van Friesland.
Overleden te Leeuwarden in 1812.
Lengte: 17 cm.
Gewicht: 51,5 gram
|
|||||||||||||||||||
