|
| burgemeester en vroedschap tijdens de viering van Workum 600 jaar stadsrechten |
|
|
| Workum ouder dan haar stadsrechten. |
|
|
| Albrecht van Beijeren gaf op 13 april 1399 aan onze stad poortrecht. Dat hebben we het afgelopen jaar gevierd. Een en ander was te zien aan de prachtige pseudo-poorten aan de plaatsnaamborden van Workum. De plaats Workum is beslist ouder, maar hoe oud? |
|
|
| De Doopsgezinde predikant T.H. Siemelink meent in zijn "Geschiedenis van de stad Workum" het ontstaan te kunnen stellen op het eind der dertiende eeuw ("heeft in 't jaer ons Heeren 1250 de zee grote scade gedaen an ende om Frieslandt"), na een verplaatsing van Oud Workum naar hoger gelegen gronden. In zijn visie vestigden zich mensen zich langs de Wijmerts en verhoogden ze de oeverwal "voor elke woning afzonderlijk of bij groepen van woningen ... bij gedeelten". Verder schrijft hij: "rechtstreekse bewijzen voor het bestaan der stad in de 13e eeuw zijn niet aanwezig". |
|
|
| Graag wil ik er daarom op wijzen, dat bij de rioleringswerkzaamheden de afgelopen herfst het deksel van een kogelaardewerkpot werd gevonden door een amateur-archeoloog van het Archeologisch Wurkferbân. |
|
|
| De summiere opgraving, onlangs uitgevoerd door het ROB te Groningen, op het terrein van het oude CAF- gebouw liet verschillende fragmenten zien uit de dertiende eeuw. We kunnen dan ook met zekerheid stellen, dat Workum aan het eind van de dertiende eeuw bewoond werd. |
|
|
| Keikes en Obreen, Workum, inventaris der archieven (1966), wijzen er op dat bij zate Westerein een stenen bijlhamer werd gevonden. Ook Romeinse munten (keizer Hadrianus 118 - 138 n. Chr) werden er gevonden in het gebied van Workum. Het zou interessant zijn na te gaan of de ontstaansgeschiedenis terug gaat tot vóór de middeleeuwen. De vondsten bij de zate hebben in ieder geval tot dusver niet geleid tot nader wetenschappelijk onderzoek naar de bewoningsgeschiedenis van deze streek. |
|
|
| Niet altijd wordt de wetenschappelijke relevantie van archeologische monumenten onderkend.Vaak zijn financiële middelen niet voor handen of schiet de deskundigheid tekort bij noodzakelijke grondwerkzaamheden. De interesse bij overheden of partikulieren laat soms te wensen over. In bepaalde situaties kan met een minimale inspanning goede archeologische informatie worden vastgelegd. Toch wordt dit vaak achter wege gelaten. |
|
|
| Drie voorbeelden daarvan wil ik u geven: |
|
|
| 1. Toen de provinciale weg aan de oostkant van Workum werd aangelegd, vond men overal in het terrein op een venige ondergrond afwisselend klei- en veendammen van ongeveer 1,2 m. hoog en 0,8 m. breed, aan de bovenkant afgesloten door een kleilaag van ongeveer 0,4 m. Ook bij de aanleg van het fietspad langs de Aldegeaster Brek (1999) was hetzelfde grondprofiel te zien (eigen waarnemingen). Volgens mededelingen van anderen toonden ook de ruilverkaveling bij Nijhuizum en de aanleg van de provinciale weg Bolsward- Workum dergelijke profielen. Deze sporen wijzen op eeuwenoude verveningen en zijn niet gedocumenteerd. |
|
|
| 2. Toen op het Súd wegens rioleringswerkzaamheden in de zomer van 1999 diepe sleuven werden gegraven door de oever van de voormalige Wymerts, was er geen wetenschapper paraat om te speuren naar Workums verleden. Er werd dan ook niets bijzonders gevonden. Wèl is er belangrijke archeologische informatie verloren gegaan, weggegraven zonder enige vorm van documentatie. |
|
|
| 3. Verschillende panden in de oude stad werden in de afgelopen jaren "ontgrond": het voormalig postkantoor (thans nieuwbouw stadhuis), de oude Christelijke school (thans Jopie Huismanmuseum), garage Yntema (thans Bandstra), bouwloods Dijkstra (thans De Boer Supers) en het terrein klooster Mariënacker. De grond werd ongedocumenteerd afgevoerd. |
|
De verantwoordelijke instanties gaan steeds meer inzien, dat in deze oude stad niet zomaar overal de schop in de grond kan worden gezet. Sporen uit het verleden moeten worden gedocumenteerd of -liever nog- veilig gesteld. Onze moderne graafmachines laten soms met één hap in de grond eeuwen aan geschiedenis verloren gaan.
Warkums Erfskip is dan ook bijzonder verheugd, dat Gemeente Nijefurd en Stichting Stadsherstel, met medewerking van de grondeigenaar onlangs een eerste beperkte wetenschappelijk verantwoorde opgraving mogelijk maakten in de middeleeuwse stad. Hoe oud Workum werkelijk is, blijft nog even in de schoot der aarde voor de toekomst verborgen.
E.H. de Boer
|
