De stad Workum in de 9de eeuw 
 |
In de 9de eeuw lag een nederzetting met de naam Workum, westelijk van de huidige stad. In die tijd was het bisschop Fredericus, die de Friezen wilde gaan vertellen, dat de goden Stavo, Donar en Freia eigen vindsels waren, geesten die men op. kon roepen om de mensen bang te maken en daarom wilde hij gaan spreken over een God van blijheid en van liefde. Omdat Fredericus zelf niet uit Utrecht kon weggaan stuurde hij zijn neef Odulphus. Op een oude terp in Hemelum kocht Odulphus een schamel optrekje en begon zijn verhalen over de ware god. In het huisje kwamen gelijk gezinden bijeen en daaruit groeide een huis met mannen in lange tabberts. Die kregen van vader Odulphus opdracht orn als monniken overal in het rond van de God van blijdschap te vertellen. Waarschijnlijk moeten hun ideeën op den duur de mensen hebben aangrepen en luisterden met intense belangstelling naar hun verhalen. |
|
|
Toen de monniken waren ingeburgerd, was er een jongen, "Uffing van Workum", die zo geboeid werd, dat hij aan de mannen vroeg hem mee te nemen naar hun huis om daar lezen en schrijven te leren en zo zelf op onderzoektocht te gaan door de wondere wereld van God en zijn heiligen. Toen men hem in Hernelum niet veel nieuws meer kon vertellen, trok hij in de 10e eeuw naar het klooster Werden, juist in die tijd, dat door de oprukkende zee de bewoners van het nederzetting Workum zich verder landinwaarts vestigen op enkele terpen langs de Wymerts, een open verbinding tussen de Zuiderzee en het Friese merengebied. In het klooster te Werden, door Ludger, een apostel der Friezen gesticht, leefde de Friese monnik Uffing verder. Door zijn naam wordt het bestaan van Workum reeds in de negende eeuw gewaarborgd. |
|
|
Aalt Landman |
|
|
"Uffing fan Warkum" |
|
|
"Om it jier 1000 hinne hat hy libbe", skreau de Fryske kronikist Suffridus Petrus yn syn boek "Oer de Fryske Skriuwers", dat yn 1593 yn Keulen útjûn is en yn 1699 jitris neiprinte. It giet dan oer Uffing, in mûnts ûnder it Reglemint fan it Benediktinenkleaster yn Werden. |
|
|
Suffridus Petrus naam de namme yn syn boek op, om't neffens syn taljochting - dizze Uffing wie 'in Fries fan oarsprong út Warkum wei. |
|
|
Letterlik stiet der yn it Latyn: Vffingius Vorcomiensis patria natione Frisius. |
|
|
Uffing hat, sa wit Suffridus Petrus, it libben fan de Hillige Widdo Ida (±800) beskreaun en de Skiednis fan de Hillige Lucius, Kening fan Brittanje (±750). |
|
|
By it bestudearjen fan it libben en it wurk fan de Fryske Kristus-preker Liudger (±775) hat it bliken dien, dat Uffing ek in moai grut Lofdicht op dizze hillige makke hat: hy neamt himsels by namme dêr yn. Ek sil hy twa Wûnders beskreaun hawwe dêr't de iene fan mooglik giet om in nontsje út de omkriten fan Sondel wei, dy't by it grêf fan Ida genêzen waard fan de flearen. |
|
|
Ut de skriften fan Uffing - dy't fansels yn it Latyn binne - kin men in oantal saken opmeitsje, om ús de man wat mear foar de eagen te krijen. Ten earsten syn leeftyd: om 945 hinne moat hy berne wêze yn of by Warkum. Likernôch 950 sil hy it Benediktiner kleaster yn Werden (no Essen) yngien wêze. |
|
|
Yn 980 makke hy it hillich ferklearjen fan de grevinne-widdo Ida yn Herzfeld mei en skreau hy doe ek in belidenis. Dan sil Uffing allyk as ek almeast de oare mûntsen fan Werden om 990 hinne de pylgerreize nei Rome en nei it grutte Benediktinenkleaster op Monte Cassino makke hawwe, oer de revier de Ryn en sa troch de Alpen. Dêrre hearde hy by Chur fan in o sa leauwich man, dy't men de hillige Lucius neamde, Lucius fan Pritanei.
|
|
|
Letter werom yn syn kleaster oan 'e Ruhr yn Werden, skreau hy it ferhaal fan Lucius op. En bynei oan 'e ein fan syn libben, dan o sa betûft yn de Latynske taal, kaam de Lofsang op Werden en Liudger op papier. Ta de eare fan Ida wiene wilens tsjerken boud yn Herzfeld en yn Werden en ek Lucius krige dêrre no in tsjerke tawijd (yn Chur is de Luciustsjerke no in Basilyk). |
|
|
Oan Liudger en syn famylje wie feitlik it kleaster tawijd: dêr makke hy in gedicht op, dat dan om it jier 1000 west hawwe moat, dêr't gau de dea op folge. It Lofdicht fan Uffing hat makke dat de Warkumer mûnts ferneamd waard: likegoed yn boeken oer 'Nederlânske' letterkunde as yn dy oer de Fryske skriuwers en dichters wurdt de yn it Latyn skriuwende Uffing as "de earste" oanhelle! |
|
|
Klaes Sierksma |
|
|
1995 Tytsjerk |
|
|
Bron: "Uffing van Workum", een uitgave van Stichting Workum Promotie |
|
|
de eed ôflizze
de basilyk fan Werden
