Genealogie
Harder - De Harder
Gerrit Twijnstra
 |
Merk 20 (in 1907) |
|
|
Jan Hendriks Harder |
|
|
De eerste De Harder, die we in Workum tegenkomen, is Jan Hendriks de Harder, hij wordt meestal Jan Hendriks Harder genoemd, zonder "de". Wanneer en waar hij is geboren is niet bekend. |
|
|
In 1781 trouwt hij met Janke Nannes, dochter van Nanne Annes en Jeltje Feddes. |
|
|
Nanne en Jeltje, beide van Workum, zijn op 31 januari 1751 getrouwd en wonen sinds 1777 op de huidige Merk 20, een winkel en woning die ze hebben gekocht van de vorige bewoner Rinke Douwes de Boer. De kinderen worden in de Gereformeerde Kerk (later Hervormde Kerk) van Workumer gedoopt. |
|
|
Na het overlijden van Nanne op 31 oktober 1787 blijft Jeltje er wonen "Nanne Annes W. Zelfs en kinders" staat in het Huis- en woonregister van 1789. |
|
|
In 1794 heeft Jan Harder de woning op zijn naam staan. |
|
|
Bij de geboorte van Grijtje in 1789 schrijft de oplettende vroedvrouw Jourke Gerbens er bij "de vader is Gereformeerd, de moeder is Luthers". Dit zal waarschijnlijk andersom zijn, want Janke en haar broers en zussen zijn allemaal Gereformeerd gedoopt. Van de familie Harder is vóór 1781 geen enkele doop te bekennen. Uit de gegevens van de Volkstelling van 1796 blijkt dat Jan Harder "Luiters" is en van beroep "ko[o]pman". Het gezin bestaat uit 6 personen, waarvan boven de 60 jaar: 0, van 16 tot 60 jaar: 1, onder de 16 jaar: 2 en van 't vrouwlijk geslacht: 3. |
|
|
Na Jan Harders dood op 25 maart 1804 blijft zijn weduwe Janke Nannes er wonen. Eerst wordt ze "coopvrouw" genoemd en later is haar beroep "touwpluister". |
|
|
Terwijl haar broer Fedde Nannes, de achternaam "Draisma" zal aannemen en haar vader bij zijn overlijden Nanne Annes "Mink" wordt genoemd, wordt bij Janke Nannes vaak de naam "Visser" gebruikt, zoals bij haar overlijden in 1817 in Wijk D nummer 23 (nu Merk 20). |
|
|
Jan Hendriks (de) Harder (Gereformeerd) |
|
|
+Workum 25-03-1804 |
|
|
x Workum 30-09-1781 |
|
|
Janke Nannes Visser (Luthers) |
|
|
*Workum 25-03-1759 - +Workum (D 23) 19-04-1817 |
|
|
coopvrouw (1805), touwpluister (1814), werkpluister (1817) |
|
|
dochter van |
|
|
Nanne Annes en Jeltje Feddes |
|
|
| |
|
|
1. Hendrik *Workum 26-11-1782 ~Workum Ned Herv 18-12-1782 |
|
|
2. Nanne *Workum 24-12-1783 ~Workum Ned Herv 21-01-1784 |
|
|
3. Jeltje *Workum 05-08-1785 ~Workum Ned Herv 17-08-1785 (volgens de vroedvrouw Hiltje Gijlstra zijn beide ouders Gereformeerd) |
|
|
4. Grijttje*Workum 21-09-1787 ~Workum Ned Herv 20-09-1787 |
|
|
5. Grijtje *Workum 02-02-1789 - ~Workum Ned Herv 20-02-1789 (volgens de vroedvrouw Jourke Gerbens is de vader Gereformeerd en de moeder Luthers) xWorkum Sjoerd Symens Kalksma *Makkum, 20 jr. |
|
|
6. Hiltje *Workum 26-08-1791 ~Workum Ned Herv 14-09-1791 |
|
|
7. Jeltje *Workum 12-10-1792 ~Workum Ned Herv 31-10-1792 xWorkum 17-08-1817 Douwe Durks Nagtegaal *Workum, 25 jr. |
|
|
8. Nanne *Workum 08-11-1794 ~Workum Ned Herv 28-11-1794 (varensgezel 1816; turfdrager 1846) x1 Jeltje Jans Meijer, *Workum 22 jr. x2Workum 10-06-1846 Botje Hendriks Conradi *Poppingawier, 44 jr. |
|
|
9. Marijke *Workum 25-03-1797 ~Workum Ned Herv 26-04-1797 |
|
|
10. Jacob *Workum 13-05-1798 ~Workum Ned Herv 06-06-1798 (smidsknegt te Westergeest 1827; grofsmidsknecht te Workum 1837) x1 Tietjerksteradeel 29-12-1827 Kinke Jans van der Berg *Rinsumageest, 23 jr. x2 Workum Trijntje Jans van den Berg, *Giekerk, 20 jr. Wonen in 1850 in Wijk C nr 23 (Súd 80) en zijn Luthers. |
|
|
11. Sijbrig *Workum 22-02-1802 ~Workum Ned Herv 10-03-1802 (volgens de vroedmeester W. Schultanus AEnee zijn de ouders Gereformeerd) |
|
|
Hendrik Jans de Harder |
|
|
Hendriks Jans de Harder is op 26 november 1782 in Workum geboren als zoon van Jan Hendriks Harder en Janke Nannes (Visser). Op 18 december 1782 wordt hij in de Gereformeerder Sint Gertrudiskerk van Workum gedoopt. |
|
|
Op 12 januari 1806 trouwt hij met Tryntje Martens Osenga. In de Leeuwarder Courant is een advertentie geplaatst, om de ondertrouw aan te kondigen. |
|
|
Ze vestigen zich in Leeuwarden, waar op 11 november 1808 een dochtertje wordt geboren. Terwijl Tryntje in verwachting is van het tweede kind, gaat het mis: Tryntje loopt weg bij Hendrik en Hendrik voelt zicht genoodzaakt om een advertentie in de Leeuwarder Courant te plaatsen: |
|
|
Leeuwarder Courant 27 02 1808: |
|
|
Alzo TRYNTJE MARTENS, Huisvrouw van H.J. de Harder op de 1 February 1808 ‘s morgens ongeveer 9 of 10 uur, in stilte van my is weg gelopen, en daarby op denzelfden dato ‘s avonds van 5 tot 7 uur, terwyl ik uit was om myn pligt als Teken Les te geeven, te doen zonder voorkennis van my, een aanmerkelyke gedeelte van myne Goederen heeft mede genomen, Zoo is Het: ten dien einde, dat ik elk en een iegelyk waarschouw, om voorzigtig te zyn van aan bovengemelde Tryntje Martens niet te Crediteeren of te Betalen, op Naam van de Ondergetekende, alzo Hy daar geen Betaling van zal gedenken te doen. |
|
|
LEEUWARDEN den 24 Febraury 1808 H. J. DE HARDER |
|
|
Uit de advertentie blijkt dat Hendrik in Leeuwarden 's avonds tekenles geeft. Om zijn tekenkunst is hij nog steeds in Workum en omgeving beroemd en zal hem later in zijn leven van extra inkomsten voorzien. |
|
|
Een kleine maand na het incidend wordt 17 maart 1808 Trijntje Johanna geboren. Helaas sterft Trijntje op 25 maart. Hendrik blijft met twee kleine kinderen achter. |
|
|
Hendrik Jans (Hendrik Johan) (de) Harder |
|
|
*Workum 26-11-1782 – +Workum 16-12-1847 |
|
|
Geeft Teken Les te Leeuwarden (1808); touwpluizer (1818, 1819, 1841); |
|
|
Zonder bedrijf (1823, 1831); Werkman (1834, 1840) |
|
|
X Workum 12-01-1806 |
|
|
Trijntje Martens Osinga |
|
|
*Sneek 30-04-1783 ~Sneek Ned Herv 15-05-1783 - +Leeuwarden 25-03-1808 |
|
|
woont te Workum (1806), te Leeuwarden (1806-1808) |
|
|
dochter van |
|
|
Marten Tjerks Osinga en Rijkjen Jans |
|
|
| |
|
|
1. Rijkje *Leeuwarden 11-11-1806 ~Leeuwarden Ned.Herv 30-11-1806 |
|
|
2. Trijntje Johanna *Leeuwarden 17-03-1808 ~Leeuwarden Ned Herv 10-04-1808 |
|
|
Hendrik Jans de Harder komt in Workum terug en trekt bij zijn moeder in. Als tekenleraar valt waarschijnlijk in Workum geen droog brood te verdienen, daarom helpt hij zijn moeder, die touwpluister is. Oude touwen worden uitelkaar gehaald. Deze worden later door de breeuwer tussen de planken van schepen gestopt en met behulp van pek waterdicht gemaakt. |
|
|
Na de dood van Hendrik Jans de Harders moeder op 19 april 1817 besluit Hendrik te hertrouwen. |
|
|
Op 28 juni 1818 trouwt hij met Wapke Sijmons Kalksma. Hendrik zijn zuster Grietje is met haar broer Symon getrouwd. De eerste paar jaar blijven ze op de Merk wonen, maar in 1823 woont het gezin van Hendrik en Wapke in Wijk D nummer 1 (Súd 16). Het pand Merk 20 wordt verhuurd door de "Erven Weduwe Jan Harder" aan Jan J. de Boer en Gerrit G. Posthumus. |
|
|
In de nacht van 4 op 5 februari 1825 breekt de zeedijk bij Workum door, met als gevolgd, dat driekwart van Fryslân onder water loopt. Een enorme ramp, waardoor de economie instort en velen aan ziekten zullen overlijden. Tijdens de nacht is in Workum slechts een persoon, een vrouw, aan de gevolgen overleden. |
|
|
Hendrik en Wapke komen in de Diaconiewoningen net buiten de stad, de Nije Buert genaamd, terecht. Het zijn 10 woningen waar 20 gezinnen in gehuisvest zijn. |
|
|
Op 10 november 1825 verkoopt Hendrik Jans de Harder uit naam van de familie het pand voor 700 gulden aan de huurder Jan J. de Boer, die wagenmaker is. |
|
|
Vanaf deze tijd begint Hendrik met het tekenen van de Watersnood van 1825. Zodra de mensen het weer wat beter hebben, willen velen wel zo'n mooie tekening als herinnering aan de muur. De meeste tekeningen zijn folioformaat (iets groter dan A4) en worden tegenwoordig in musea bewaard. De meesten zijn zwart-wit en een enkeling in kleur. |
|
|
Hendrik Jans de Harder |
|
|
*Workum 26-11-1782 - +Workum 16-12-1847 |
|
|
touwpluizer (1818, 1819, 1841) |
|
|
Zonder bedrijf (1823, 1831) |
|
|
Werkman (1834, 1839, 1840) |
|
|
x Workum 28-06-1818 |
|
|
Wapke Sijmons Kalksma |
|
|
*Makkum 16-05-1798 - +Workum 05-05-1836 |
|
|
dienstmeid te Makkum (1818) |
|
|
dochter van |
|
|
Sijmon Herkes Kalksma en Trijntje Pieters |
|
|
| |
|
|
1. Johan 21-02-1819 (D 23) |
|
|
2. Simon 02-12-1820 (D 23) |
|
|
3. Marten 16-10-1823 (D 1) |
|
|
4. Sijmon 08-02-1831 (F 69) |
|
|
5. Jacob 06-05-1834 (F 69) |
|
|
Na het overlijden van Wapke Kalksma hertrouwt Hendrik Jans de Harder op 19 juli 1837 met Antje Douwes Kroes. |
|
|
Hendrik Jans de Harder |
|
|
*Workum 26-11-1782 - +Workum 16-12-1847 |
|
|
touwpluizer (1818, 1819, 1841) |
|
|
Zonder bedrijf (1823, 1831) |
|
|
Werkpluizer (1837) |
|
|
Werkman (1834, 1840, 1841) |
|
|
X Workum 19-07-1837 |
|
|
Antje Douwes Kroes |
|
|
*Workum 02-06-1798 - +Workum 20-05-1876 |
|
|
dochter van |
|
|
Douwe Ybeles Kroes en Zwaantje Jans |
|
|
| |
|
|
1. Jacob 03-02-1840 (F 69) |
|
|
2. Douwe 24-12-1841 (F 69) |
|
|
Na negen kinderen en 3 vrouwen overlijdt Hendrik Jans de Harder op 16 december 1847 in de door hem gehuurde Diaconiewoning F 69. De medebewoners Rindert Jans Meijer, 50 jaar, kleermaker, en Anthonie Brussel, 27 jaar, werkman, doen de aangifte. Hendrik is 65 jaar geworden. |
|
|
De weduwe Antje Douwes Kroes verhuist samen met haar zoon Douwe naar Wijk C nummer 11 (Súd 108) en woont later (1850) in het huis er naast op nummer 12 (Súd 106). Beide panden zijn eigendom van de familie Molenaar, die een smederij op nummer 11 heeft. |
|
|
Antje Douwes Kroes overlijdt in Wijk G nummer 59 (Turflân 8) op 20 mei 1876 in de woning van Age Bogaard. Age is aangetrouwde familie. Zijn vrouw Anna Catharina Frederica Cnossen is de dochter van Tjamke Annes Cnossen en Yke Jelle Bijkerk. Zijn zijn de schoonouders van Douwe Hendriks de Harder. |
|
|
Links de woningen van Diaconie |
|
|
Douwe Hendriks de Harder |
|
|
Douwe Hendriks de Harder is geboren op 24 december 1841 in een van de woningen van de Diaconie net buiten de stad bij de Beginebrug, de Nije Buert genoemd. Na het overlijden van zijn vader verhuist hij samen met zijn moeder naar Wijk C nummer 11 (Súd 108), de smederij van de familie Molenaar en later naar de naast gelegen woning Wijk C nummer 12 (Súd 106). Samen met zijn moeder beoefent hij eerst het beroep van touwpluizer, maar later wordt hij zoutziedersknecht. |
|
|
Op 8 november 1868 trouwt Douwe met Geeske Tjamkes Cnossen, dochter van Tjamke Annes Cnossen, schippersknecht, en Eike Jelles Bijkerk. |
|
|
Op die zelfde dag trouwt Geeske haar zuster Anna Catharina Frederica met de Workumer Age Jans Bogaard. |
|
|
Hun vader Tjamke Annes Cnossen is op 25 mei 1853 in Londen overleden, nog maar 31 jaar oud. Zijn weduwe Eike Jelles Bijkerk blijft met haar twee dochters in Heeg achter. |
|
|
Eike hertrouwt met de Workumer varensgezel Sijbren Tjipkes Poog en verhuist met haar twee dochters naar Workum waar ze op 15 december 1873 komt te overlijden, 52 jaar oud. |
|
|
Douwe en Geeske wonen in Workum op diverse plaatsen: |
|
|
Wijk A nummer 50 (Noard 136) 1869-1878 |
|
|
Wijk C nummer 12 (Súd 106) 1875 |
|
|
Wijk B nummer 55 (Skil 12) 1880 |
|
|
Wijk G nummer 75 (voorheen Wijk F nummer 69) 1898 |
|
|
Douwe woont in 1898 weer op de Nije Buert, Wijk G nummer 75 (voorheer Wijk F nummer 69) zijn geboorteplek. In 1903 worden deze woningen ontruimd, om plaats te maken voor nieuwe woningen. De 20 gezinnen worden zomaar op straat gezet. De meesten vinden onderdak en enkelen worden door de gemeente Workum onderdak verleend in het leegstaande waaggebouw. |
|
|
Douwe komt in een woning van de Diaconie in 't Pilesteechje (Wijk B nummer 25, nu de achterzijde van Begine 10) en zoon Tjamke vindt onderdag in de de Plaatssteech in een oude boerderij, waar "appartementen" in zijn gemaakt (Wijk B nummer 19f, nu de haven achter de kerk). |
|
|
Op 5 februari 1918 komt Douwe te overlijden. Zeven jaar later overlijdt Geeske Cnossen op 14 april 1925, 78 jaar oud in Wijk B nummer 36 (Skil 4 voor). De buren Marten Johannes Schootstra, uurwerkmaker, en Tjalke Tjerks Gaastra, kuiper, doen aangifte van haar overlijden. |
|
|
Douwe Hendriks de Harder |
|
|
*Workum 24-12-1841 (F 69) - +Workum 05-02-1918 |
|
|
zoutziedersknecht (1868 – 1872, 1879); touwpluizer (1875); |
|
|
werkman (1876, 1883, 1889); arbeider (1903) |
|
|
Woont: 1869-1878: A 50 (Noard 136); 1875: C 12 (Súd 106); |
|
|
1880: B 55 (Skil 12); Nijebuert (1898-1903); B 25 (achter Begine 10, Pilesteechje) (1903) |
|
|
x Workum 08-11-1868 |
|
|
Geeske Tjamkes Cnossen |
|
|
*Heeg 10-11-1846 - +Workum 14-04-1925 |
|
|
dochter van |
|
|
Tjamke Annes Cnossen en Eike Jelles Bijkerk |
|
|
schippersknecht te Heeg (1846); Eike woont te Workum (1868) |
|
|
| |
|
|
1. Yke *Workum 23-11-1869 |
|
|
2. Hendrik *Workum 28-02-1871 |
|
|
3. Hendrik *Workum 13-09-1872 |
|
|
4. Tjamke *Workum 23-02-1876 |
|
|
5. Tjamke *Workum 06-08-1879 |
|
|
6. Yke *Workum 12-10-1883 |
|
|
7. Anna Catharina *Workum 18-03-1889 |
|
|
Tjamke Douwes de Harder |
|
|
Tjamke Douwes de Harder wordt op 6 augustus 1879 geboren en groeit op op 't Skil en in Wijk G nummer 75 (voorheen Wijk F nummer 69), een van de huizen van de Diaconie op de Nije Buert. Ze wonen tegenover het bedrijf van de mast-, blok- en pompmaker Willem Sibbeles Bakker. Het zal Willem Bakker opgevallen zijn, dat Tjamke een handige jongen is en neemt hem in dienst. Tjamke is een gewaardeerd werknemer van de firma. Hij kan geweldig hout draaien, om diverse producten te maken zoals pompzuigers, knoppen voor vaarbomen voor de skûtsjes e.d. |
|
|
Helaas komt Willem Sibbeles Bakker jong te overlijden. Een van de getuigen in de overlijdensakte is Tjamke de Harder. Willem zijn zonen Sibbele en Geert zijn nog te jong, om hem op te volgen. Grootvader Sibbele Bakker komt uit IJlst over, om het bedrijf voort te zetten. |
|
|
De firma W.S. Bakker. Derde van rechts is Tjamke de Harder achter de vlakbank. |
|
|
Links van Tjamke is Sibbele Bakker aan het werk. |
|
|
Op 16 mei 1903 trouwt Tjamke met Antje (Anne) Hessels Wesselius. Ze komen in Wijk B nummer 19f te wonen, een oude boerderij op nummer 19, die in appartementen is verdeeld. |
|
|
De Schoolstraat ca. 1915 |
|
|
Omstreeks 1913 worden nieuwe "werkmans woningen" gebouwd in de Schoolstraat, tegenover de Christelijke Bewaarschool. Tjamke en Anne zijn bevoorrecht, om hier te mogen wonen en zullen de rest van hun huwelijk hier blijven wonen. In 1914 is hun adres Wijk A nummer 85c, wat bij de omnummering in 1920 wordt gewijzigd in Wijk A nummer 151 en in 1956 wordt het Schoolstraat 12. Een groot deel van de Schoolstraat is inmiddels weer afgebroken, maar het rijtje met nummer 12 staat er nog steeds. |
|
|
Dochter Geeske wordt in de Plaatssteech geboren op 25 juni 1906. Negen jaar later krijgt zij nog een broertje Hessel, geboren in de Schoolstraat op 1 juli 1915. |
|
|
Tjamke de Harder en Anne Wesselius 25 jaar getrouwd. |
|
|
In het verenigingsleven en de kerk is Tjamke actief. Zo is hij drager bij de begrafenisvereniging en lid van de Hervormde kerkeraad. |
|
|
Vijfde van links Tjamke de Harder op 27 juli 1934 |
|
|
Anne met haar zoon Hessel in de Schoolstraat / Anne en Tjamke komen uit de kerk |
|
|
Tjamke de Harder zal de rest van zijn loopbaan bij Firma Wed. W.S. Bakker blijven werken. Zelfs na zijn pensionering houdt de familie Bakker contact. Geregeld gaan Sibbele en zijn vrouw Joukje Bakker-Stuur uit rijden met Tjamke en Anne. |
|
|
Sibbele Willems Bakker bij de zijn auto met Tjamke voorin en Anne op de achterbank. |
|
|
Tjamke en Anne, altijd in het zwart |
|
|
Op 16 mei 1953 zijn Tjamke en Anne 50 jaar getrouwd. Die dag staan Sibbele en zijn zoon Geert Bakker met de auto voor de deur. Als verrassing heeft Sibbele op het gemeentehuis van Wonseradeel met burgemeester Rinke Reitsma een afspraak geregeld. Net als in 1903 zitten Tjamke en Anne 50 jaar later weer op het gemeentehuis in Witmarsum, terwijl ze elkaars hand vast houden. |
|
|
Op 19 oktober 1957 komt Tjamke te Sneek te overlijden, 78 jaar. De koster Herre Dijkstra doet de aangifte van het overlijden. |
|
|
Zes jaar later overlijdt Anne op 21 juli 1963, 86 jaar oud. Ook hier doet de koster Herre Dijkstra de aangifte. |
|
|
Tjamke Douwes de Harder |
|
|
*Workum 06-08-1879 – +Workum 21-10-1957 |
|
|
blokmaker (1903); mast-, blok- en pompmaker (1906), |
|
|
werkman (1933) |
|
|
x Wonseradeel 16-05-1903 |
|
|
Antje Hessels Wesselius |
|
|
*Spannum 26-11-1876 |
|
|
dienstmeid te Ferwoude (1903) |
|
|
dochter van |
|
|
Hessel Hilbrands Wesselius en Annigje IJsbrands de Haas |
|
|
boer te Spannum (1876), wonen te Longerhouw (1903) |
|
|
| |
|
|
Geeske *Workum 25-06-1906 |
|
|
Hessel Hilbrand *Workum 1915 |
|
|
Hessel Hilbrand Tjamkes de Harder |
|
|
Hervormde School Workum Groep II |
|
|
een van de jongens met matrozenpakje moet Hessel de Harder zijn. |
|
|
Negen jaar na zijn zuster Geeske, wordt Hessel Hilbrand de Harder geboren in de Schoolstraat op 1 juli 1915. Hessel zal tijdens het spelen met vriendjes gewond raken aan zijn oog en op den duur aan beide ogen blind worden. |
|
|
Speciaal voor Hessel is een tandem aangeschaft. |
|
|
Hessel is zeer muzikaal en volgt aan het Blindeninstituut te Bussum een muziekstudie. |
|
|
Alhoewel Hessel niet meer in Workum woont, speelt hij zo nu en dan op het orgel van de Sint Gertrudiskerk te Workum. Een paar keer kunnen de Workumers genieten van een uitzending voor de landelijke radio, waarop het orgelspel van de oud-Workumer Hessel de Harder te horen is. |
|
|
Hessel Tjamkes de Harder |
|
|
Op zondag 1 december 2019 is in de Vermaning te Workum het boek over Hessel de Harder gepresenteerd: "De blinde musicus uit Workum. Biografie van Hessel de Harder (1915-1987)" geschreven door zijn dochter Marie-Anne de Harder, die inmiddels weer in Workum woont. |
|
|
